Wstęp
Najważniejszymi symbolami Wielkanocy są baranek (ofiara i poświęcenie Jezusa), jajka (nowe życie) i kurczaczki, które się z nich wykluwają. Niemniej Kościół nie uznaje symboliki zająca wielkanocnego. Chociaż jest on świeckim (profanum) symbolem Wielkanocy, to jednak, wbrew przekonaniu przeciwników komercjalizacji i amerykanizacji życia, wcale nie przywędrował do naszego kraju z USA.
Nie wiadomo dokładnie kiedy zajączek pojawił się w tradycji wielkanocnej. Skojarzenie zajączka z Wielkanocą może być związane z średniowieczną tradycją płacenia podatków w naturze (m. in. jaj i upolowanych zajęcy), jak również z nadejściem wiosny, którą zając zwiastuje pojawiając się na polu jako jedno z pierwszych zwierząt. W tradycji pogańskiej zając jest symbolem płodności (nie bez powodu jego kuzyn królik został wykorzystany w jednym z rządowych spotów w ostatnich latach), urodzaju, życia i szczęścia. W ten sposób jego symbolika łączy się z symboliką jajka, które także oznacza życie.
Zając a królik
Zając jest większy, ma dłuższe kończyny i charakterystyczne długie uszy. Zając-szarak to rodzime zwierzę, które zamieszkuje tereny otwarte i rolnicze. W marcu zające łączą się w pary. Wówczas mamy okazję obserwować ich charakterystyczne zachowania godowe. Samica najpierw "boksuje" samca, a następnie ten goni ją, sprawdzając czy jest odpowiednim partnerem. Właśnie przez te zachowania zając jest kojarzony z nadejściem wiosny.
Z kolei królik europejski pochodzi z Półwyspu Iberyjskiego. Gatunek ten rozprzestrzenił się po "Starym Kontynencie" wraz z podbojami legionów rzymskich. W kulturze te dwa gatunki zlały się ze sobą. W Polsce to zając jest symbolem Wielkanocy, ale za to królik jest uznawany za niego w krajach Europy Zachodniej.
Z kolei w Australii, gdzie sprowadzone z Europy króliki stanowią poważny problem ekologiczny, w ramach ruchu wspierania lokalnej fauny, zrodziła się inicjatywa zastępowania wielkanocnych króliczków, wielkanocnymi wielkouchami (ang. Easter Bilby).
Dawne czasy
W starożytnym Egipcie zająca można było spotkać u boku odradzającego się Ozyrysa. Przywrócony do życia przez żonę-siostrę Izydę przybrał właśnie formę zająca. Ponadto Egipcjanie co roku składali ofiarę z zająca, wierząc, że dzięki temu nadejdą życiodajne wylewy Nilu. Natomiast w starożytnej Grecji zające pojawiały się obok Afrodyty jako symbol odrodzenia i płodności. W czasach starożytnych mięso zająca uznawano za afrodyzjak, a Pliniusz Starszy twierdził nawet, że spożycie macicy zająca leczy bezpłodność u kobiet. Poza tym sądzono, że zające są hermafrodytami i mogą rozmnażać się bez utraty dziewictwa (stąd w później w sztuce chrześcijańskiej Matkę Boską łączono z zającami).
Ponadto należy również zwrócić uwagę na starogermańską symbolikę zająca, który w towarzystwie kur, pojawiał się u boku bogini wiosny, Ostary (Eostre była jej anglosaskim odpowiednikiem). Zresztą od jej imienia pochodzi nazwa Świąt Wielkanocnych: niem. Ostern (i ang. Easter). Zając przejął cechy bogini, stając się tym samym symbolem płodności oraz dobrobytu. Był również postrzegany jako symbol zbereźności (i już wiemy skąd wzięły się słynne są "króliczki" Playboya). Zajęcze uszy i łapki były traktowane jako amulety przynoszące szczęście.
Ludzi
fascynowała także nocna aktywność zająca, który z tego względu był uznawany za
zwierzę lunarne, kojarzone z księżycem. Co ciekawe postaciami lunarnymi w
kulturze były przede wszystkim kobiece demony (czarownice). W związku z tym zające
były traktowane podobnie jak czarne koty: ludzie bali się gdy zając przebiegł
drogę, nie mogły przebywać w pobliżu gospodarstwa, bo chłopi obawiali się o mleko u swoich krów. W baśniach braci Grimm
czarownice często przybierały postać kotów lub zajęcy. Możliwe, że wynikało to z tego, że już starożytni widzieli go w orszaku mrocznej greckiej bogini magii, Hekate.
Wpływ chrześcijaństwa
Starożytni widzieli w zajączku symbol odradzającej się przyrody, płodności i zmysłowości. Natomiast Chrześcijanie nadali mu zupełnie inne znaczenie. Tekst z Księgi Przysłów mówiący o góralikach (gatunek skalnych gryzoni; w niektórych tłumaczeniach jest wprost mowa o zającach) − pochwala rozumność tych zwierząt. Hezydiusz odnosi to do mądrych pogan, którzy nawracają się i przyszłość budują na duchowej skale Kościoła. Z kolei św. Augustyn, interpretując fragment Psalmu 103, (który zdaniem dzisiejszych biblistów należy odnosić do górskich kozic, koziorożców lub skalnych borsuków), twierdzi, że dotyczy on skały, która jest schronieniem dla zajęcy i jeży. Dlatego zwierzęta te uznał za symbole grzeszników, którzy znajdują ucieczkę w skale − Chrystusie.
Wizerunki zajęcy chrupiących winne grona zdobiły naczynia chrzcielne lub płyty nagrobne. Ich symbolika nawiązuje do neofitów, którzy czerpie siłę z nauki Jezusa (naczynia chrzcielne) lub chrześcijanina, który po ziemskiej wędrówce rozkoszuje się owocem wiecznego życia (płyty nagrobne). Zabytki dawnej sztuki chrześcijańskiej przedstawiające zająca wraz z motywem winnego krzewu wskazują na związek z Eucharystią, życiem wiecznym i zmartwychwstaniem. Dodatkowym związkiem zająca z chrześcijaństwem jest spore podobieństwo słowne, jakie występuje w grece między słowem Lagos, oznaczającym zająca, a Logos, czyli słowem (w domyśle: Słowem Bożym).
Zając z jajami
Połączenie zająca i jajka wielkanocnego nastąpiło znacznie później. Najstarsze źródła przedstawiające zająca z wielkanocnymi jajkami pochodzą z końca XVII w. Wyjaśnień tego nietypowego związku jest wiele. W Holandii zwyczaj łączący zajączka z rolą roznosiciela wielkanocnych jajek wynika z tego, że niektóre ptaki polne składają na wiosnę jaja w opuszczonych zajęczych legowiskach. W dawnych czasach głodujący na przednówku (pokrywającym się z Wielkim Postem) chłopi szli szukać jajek na łąkach i czasem udawało się im znaleźć je zajęczych norkach. Tradycja zbierania jajek czajki przetrwała we Fryzji do dziś.
W drugiej połowie XVIII w. popularne stały się kartki pocztowe z życzeniami, które zwyczajowo wysyłano w okresie świątecznym. Motywy dekoracyjne tych kartek nie zawsze były religijne, dzięki czemu zając z jajeczkami utrwalił się w świadomości społecznej jako symbol Wielkanocy.
Natomiast w XIX w. w Niemczech zaczęto produkować czekoladowe zające. Szybko stały się popularne w wielu krajach, także na ziemiach polskich.
W Polsce
Również za sprawą niemieckich obyczajów sąsiadów, na początku XX w. dotarł do nas zwyczaj nagradzania grzecznych dzieci słodkimi prezentami od zajączka. Najpierw pojawił się na Śląsku, Pomorzu i w Wielkopolsce.
***
Pomysł na: Wielkanocne zbieranie jajeczek
Drużyna podczas podróży przez gęste leśne ostępy dostrzegła małego tajemniczego zajączka, który kicając pośród krzaczków ukrywa coś w leśnym runie. Są to magiczne cukierki w kształcie jajeczek.
Jeżeli drużyna zdecyduje się zaatakować sympatycznego zwierzaka, zajączek rozpłynie się w powietrzu.
Jeśli postacie zechcą wziąć udział w poszukiwaniu zajączkowych niespodzianek, każda z postaci musi wykonać test Mądrości (Percepcja). W zależności
od uzyskanego wyniku odnajdzie:
9 lub mniej: 0 jajeczek :(- 10-12: 1 jajeczko,
- 13-15: 2 jajeczka,
- 16-19: 3 jajeczka,
- 20 lub więcej: 4 jajeczka.
W zależności od tego ile dana postać odnajdzie jajeczek, tyle razy postać wykonuje rzut 1k8, aby określić kolor i właściwości znalezionych smakołyków.
Po zjedzeniu jajeczka przez 24 godziny postać uzyskuje ułatwienie w rzutach obronnych przeciwko śmierci i w zależności od koloru, jeden z następujących bonusów:
- czerwone: 5 tymczasowych punktów wytrzymałości,
- niebieskie: premia +5 do inicjatywy,
- zielone: ułatwienie w rzutach obronnych, w których postać ma biegłość,
- różowe: ułatwienie w testach wybranej przez gracza umiejętności, w której postać ma biegłość,
- fioletowe: +1 do testów obrażeń zadawanych bronią,
- brązowe: +1 do Klasy Pancerza,
- żółte: premia do bazowej szybkości postaci: 5 stóp (1,5 m; 1 pole),
- złote: pozwala powtórzyć jeden nieudany rzut kością k20.
Można wykorzystać jednorazowo wszystkie jajeczka. W przypadku jajeczek o tym samym kolorze premie nie kumulują się, lecz wydłuża czas ich trwania.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Co sądzisz o tej notce?